Biodynamische boeren Monique en Martijn werken met de natuur

Wie zijn de mensen die jouw biologische groenten en fruit telen, kaas maken of die volle yoghurt waar je zo verzot op bent? Neem een kijkje in de keuken van pionierende producenten! Waarom kiezen zij voor een biologische werkwijze, op welke manier innoveren ze en wat betekent dit voor de producten die jij in je winkelmandje legt? Biologisch-dynamische boeren Martijn en Monique Schieman vertellen!

“Het is een goed oogstjaar”, vertelt Monique Schieman. Samen met haar man Martijn heeft ze een biologisch-dynamische boerderij in Flevoland. Ze hebben met het hele team de afgelopen dagen hard gewerkt om alle uien binnen te halen. “Die kan je niet oogsten in de regen, dus het was echt een race tegen de klok”.

Van Brabant naar Flevoland

Het boerenleven zat niet in de familie van de Brabantse Martijn Schieman. Toch wist hij al van kleins of aan dat hij later boer wilde worden. Tijdens zijn studie op de landbouwschool in Flevoland ging hij wonen op de boerderij. Zijn ouders kende de toenmalige boer en boerin, en vroegen of hij een kamer mocht. “Na zijn studie is hij niet meer weggegaan”, vertelt Monique. Zelf komt ze wel uit een boerenfamilie. “Maar destijds niet biologisch, dus we hebben het samen wel gehad over de keuze voor biologisch-dynamisch. Maar het voelde eigenlijk meteen goed.”

Een holistische blik

Biologisch-dynamisch is een vorm van biologische landbouw die voortkomt uit de antroposofie, een holistische levensbeschouwing die uitgaat van samenhang tussen mens, dier, plant, bodem en kosmos. Zo houden de koeien bijvoorbeeld hun hoorns, vertelt Monique. “Dat is toch een stuk identiteit en van belang voor de processen in de koe”. Wat voor Monique vooral belangrijk is aan biodynamisch is de samenhang. “Ik zie de boerderij als een eigen organisme. Dat klinkt misschien een beetje vaag, maar het gaat erom dat alles met elkaar te maken heeft.” Als voorbeeld noemt ze het belang van het sluiten van de kringloop en de extra natuurontwikkeling op de boerderij om de biodiversiteit te vergroten. Zo werken ze samen met lokale bedrijven om de kringloop te bevorderen en hebben ze verschillende poelen, groenstroken en bloemenbermen aangelegd om biodiversiteit te stimuleren. En ook het gebruik van preparaten helpt om deze samenhang te vergroten.

Gemengd bedrijf

Een hele rits aan gewassen worden verbouwd bij Martijn en Monique. “We hebben hier onder andere tuinboon, bloemkolen, uien, verschillende soorten granen, aardappelen, spinazie, pompoen, en dit jaar ook kervel en goudsbloem.” De boerderij was oorspronkelijk alleen een akkerbouwbedrijf, maar is later een gemengd bedrijf geworden. “We hebben nu 40 koeien die ieder jaar een kalf krijgen en we hebben één stier.” In de winter zorgen ze voor de mest, en in de zomer grazen ze in het bos om het gras daar kort te houden. “We hebben ze voornamelijk voor de mest, maar ze zijn echt onderdeel van het bedrijf. Als ze in de winter thuiskomen is dat altijd een heel leuk moment. Daar kijken we dan naar uit.”

Kringlopen maken

Op de boerderij hebben ze naast koeien ook varkens, kippen en bijen. De koeien en varkens (dit zijn er maar 3 dus iets minder belangrijk) zijn een essentieel onderdeel van het biodynamische bedrijf. In de winter staan de koeien op stal en zorgen ze voor de mest die op het land gaat, en de varkens eten uitgesorteerde producten. “De kringloop vind ik een heel fijn uitgangspunt van biologisch-dynamisch”, legt Monique uit. “Zo gaat het kaf van ons eigen koren ook weer naar een kippenboer in de buurt, die het gebruikt als strooisel voor de kuikentjes. De mest nemen we dan bij hem af, en samen met onze mest hebben we de kringloop grotendeels weer rond”.

Een constante leerschool van de natuur

Biodynamisch boeren is een continue leerschool voor het stel. “Je blijft je door de jaren heen ontwikkelen. Het is niet een cursus omschakelen en je bent er. Het is echt een ontwikkelingsweg die je af gaat” vertelt Martijn. Monique voegt toe dat zij en Martijn met de boerderij meegroeien, en dat de boerderij daar ook weer van groeit. Ze staan met het team en collega biodynamische boeren stil bij wie ze zelf zijn als mens, en wat ze daarmee kunnen toevoegen aan de boerderij. Die ontwikkelingsweg is soms een uitdaging, maar voornamelijk ook heel leuk.

Oude wijsheden

Vroeger was het heel normaal dat je werkte met de natuur, legt Martijn uit. “Door de komst van chemie en kunstmest lijkt dat niet meer nodig, want een plant groeit met kunstmest toch wel. Maar eigenlijk is het niet meer dan normaal om daar wel op te letten, want een plant vindt het ook fijn om bij bepaalde omstandigheden gezaaid te worden of te groeien.” Biodynamische boeren werken soms met een zaaikalender. Die geeft aan welke dagen meer geschikt zijn om bepaalde gewassen te zaaien dan andere, op basis van onder andere de stand van de maan. “Eigenlijk zijn we heel veel oude wijsheden weer gaan gebruiken,” zegt Martijn.

Vullen of voeden

‘Ben je aan het vullen of voeden?’, is een leus die Monique regelmatig gebruikt. “Ik vind het belangrijk dat we aan het voeden zijn.” Ze legt uit dat de kwantiteit niet altijd alles zegt over de kwaliteit van een product. “Als je bijvoorbeeld sla eet uit de volle grond, gegroeid onder de zon dan merk je dat. Ik hoop zo dat we die kwaliteit meer gaan waarderen”.

De toekomst in met open vizier

Een rustige periode zit er nog even niet in voor het stel. Zo wachten er nog vele hectare bloemkolen om geoogst te worden. “Ze zijn alleen nog piepklein, dus we hopen nog op wat warme dagen”. Als het oogsten klaar is begint het sorteren en gaan de beesten weer op stal, waar het fijner is voor de dieren tijdens de winter. De toekomst vindt het boerenstel spannend. “De landbouw zit in een transitie. Welke kant gaat het op? We gaan de veranderingen van de toekomst met een open vizier in. We zullen moeten inspelen op veranderingen in de samenleving, maar blijven vasthouden aan onze kernwaarden”.

Biodynamische producten voldoen aan de eisen van biologisch en daarnaast ook aan de eisen van het internationale Demeter-keurmerk.