Biodynamische fruitteler Harrie van den Elzen: “Ik dacht ik ga het gewoon proberen”
Wie zijn de mensen die jouw biologische groenten en fruit telen, kaas maken of die volle yoghurt waar je zo verzot op bent? Neem een kijkje in de keuken van pionierende producenten! Waarom kiezen zij voor een biologische werkwijze, op welke manier innoveren ze en wat betekent dit voor de producten die jij in je winkelmandje legt? Biologisch-dynamische fruitteler Harrie van den Elzen vertelt!
Een vreemde eend
In hartje Brabant vind je de appels en peren van Harrie van den Elzen, biologisch-dynamisch fruitteler sinds 1986. Harrie won bijna tien jaar geleden de prijs voor beste appel van Nederland. Zonder enige ervaring richtte hij vijfendertig jaar geleden zijn bedrijf op. En in tegenstelling tot zijn collega’s in de gangbare sector, besloot Harrie zijn fruit niet te bespuiten. De teler was en is een vreemde eend in de bijt. Een titel die hem wel bevalt.
“In de jaren tachtig werkte ik als keurmeester en ben ik in mijn vrije tijd begonnen met het planten van fruitbomen, op een stuk land van mijn schoonvader.” De teler wilde geheel biologisch boeren. “Maar ik had er de ballen verstand van! Ik dacht ik ga het gewoon proberen”, aldus Harrie.
Na drie jaar bijscholing besloot Harrie dat het genoeg was geweest. “Dat biologische vonden ze bij de opleiding maar niets. Ze zijn niet een keer bij mij op het bedrijf geweest.” Daar kon Harrie overigens goed mee leven. “Het ging mij erom dat ik leerde hoe ik moest snoeien, wat je moet doen tegen insecten. Ik heb daar toch veel kennis opgedaan, ondanks dat de mensen daar niet biologisch teelden.” De teler kon zich niet voorstellen dat zijn bomen ook zo vol zouden hangen met appels als die van zijn collega’s. Na drie jaar kreeg hij zijn antwoord. “Het waren prachtige appels.” De oogst verkocht hij met succes aan natuurwinkels in de provincie.
Verbinding met de omgeving
Harrie besloot te stoppen als keurmeester en stortte zich volledig op het telersvak. Met veel passie voor de natuur en zijn product breidde hij zijn bedrijf uit tot wat het nu is: 10 hectare appels en peren. In de toekomst komen daar nog meer percelen bij. Hierbij denkt hij wel altijd aan de verbinding met de omgeving. “Ik leg momenteel een biodiversiteits-perceel aan. Rondom mijn bedrijf wil ik plekken voor de natuur creëren. Op het nieuwe perceel komen verschillende soorten bomen kriskras door elkaar te staan, met beekjes en slootjes die er tussendoor meanderen.” Op die manier hoopt Harrie meer insecten aan te trekken. Ook staan er onder andere meerdere bijenkasten op zijn land, die baat hebben bij biodiversiteit.
De boer is druk bezig met het vergroten van de biodiversiteit, en de natuur een plek geven op het bedrijf. Zo heeft hij het hele jaar door vijftien bijenvolken in de boomgaard staan en kweekt hij in zijn vrije tijd metselbijen. Ook heeft hij verschillende soorten nestkasten, waardoor er in zijn boomgaard zowel mezen als steenuilen te spotten zijn. “Daarnaast bevat een hele wand van mijn schuur 20 ingebouwde nestgelegenheden voor de grauwe vliegenvanger en de pimpelmees,” vertelt Harrie trots. “Verder heb ik een grote paddenpoel aangelegd in mijn tuin, waarin ook salamanders zitten, kortom veel biodiversiteit!”
Moeilijkste sport ter wereld
De boer ziet dat er maar weinig collega’s zijn die het aandurven om biologisch appels en peren te telen. “Het is de moeilijkste sport ter wereld”, legt Harrie uit. Het heeft te maken met de grote investering die een teler moet doen. “Als je een perceel plant, dan staat het er vijftien jaar. De grond en de bomen moet je verzorgen. Teel je bijvoorbeeld wortels die ziek worden, dan zet je de ploeg erin en dan plant je boontjes. Dat kun je niet doen met appel- en perenbomen. Ze kosten zeventig euro per stuk, die trek je er niet zomaar uit,” vertelt de teler. “Het vergt visie en verzorging.”
Resistente boomsoorten en snoeien in de zomer
Als biologische teler is het gebruik van enkele natuurlijke bestrijdingsmiddelen toegestaan. Harrie is van mening dat zolang deze mogelijkheid er is, boeren het zullen gebruiken. Zelf kiest hij liever voor het telen van resistente appelboomsoorten. “Mijn rassen zijn bestand tegen vruchtschurft, een schimmel. Daar heb ik van te voren onderzoek naar gedaan.”
Ook snoeit hij zijn bomen, in tegenstelling tot de meeste telers, voor het grootste gedeelte in de zomer. Harrie kiest ervoor in de zomer te snoeien omdat de sapstromen van de bomen op dat moment in beweging zijn. “Als je een wondje hebt, wil je dat het zo snel mogelijk geneest. Dat gaat het snelst als je zelf gezond bent,” legt de boer uit. “Tijdens het snoeien verwond je een boom en door dat in de zomer te doen, herstelt ie sneller. In de winter zijn die cellen helemaal niet actief.” De bewatering van de bomen pakt Harrie ook anders aan. In plaats van bomen van bovenaf te bevochtigen, heeft hij een irrigatiesysteem aangelegd waardoor het bewateren efficiënter verloopt. Het water komt bovendien uit zijn eigen bron. Een tweehonderd meter diepe put. “Er druppelt bij de wortels van elke boom 1,5 liter water. Dat is ongeveer twintig procent van de hoeveelheid water die ik nodig zou hebben als ik van bovenaf zou bewateren.”
De beste appel van Nederland
Toen Harrie 10 jaar geleden de prijs kreeg voor beste appel, raadde de organisator van de wedstrijd hem aan om een gesloten kringloop op te starten. Dat advies heeft hij opgevolgd: “Ik heb nul afval. Mijn rotte appels gaan naar een biologische varkensboer en daar krijg ik weer mest voor terug. Er belandt niets in de kliko.” Ook komen er regelmatig mensen uit Wageningen bij hem over de vloer om proeven te doen. Een kringloop van kennis als het ware. “Ik wil biologisch gewoon uitdragen. Het is mijn levenswerk.”
Meer weten over biologisch?
Lees hier waar je voor kiest als je biologische producten koopt, wat het verschil is tussen biologisch en biologisch-dynamisch en wat de voordelen zijn voor mens, dier en milieu!
Biologische producten zijn makkelijk te herkennen aan het Europees biologisch keurmerk (het groene ‘blaadje’).
Op de hoogte blijven? Volg Bio lekker voor je op Instagram en Facebook!
Wie zijn de mensen die jouw biologische groenten en fruit telen, kaas maken of die volle yoghurt waar je zo verzot op bent? Neem een kijkje in de keuken van pionierende producenten! Waarom kiezen zij voor een biologische werkwijze, op welke manier innoveren ze en wat betekent dit voor de producten die jij in je winkelmandje legt? Biologisch-dynamische fruitteler Harrie van den Elzen vertelt!
Een vreemde eend
In hartje Brabant vind je de appels en peren van Harrie van den Elzen, biologisch-dynamisch fruitteler sinds 1986. Harrie won bijna tien jaar geleden de prijs voor beste appel van Nederland. Zonder enige ervaring richtte hij vijfendertig jaar geleden zijn bedrijf op. En in tegenstelling tot zijn collega’s in de gangbare sector, besloot Harrie zijn fruit niet te bespuiten. De teler was en is een vreemde eend in de bijt. Een titel die hem wel bevalt.
“In de jaren tachtig werkte ik als keurmeester en ben ik in mijn vrije tijd begonnen met het planten van fruitbomen, op een stuk land van mijn schoonvader.” De teler wilde geheel biologisch boeren. “Maar ik had er de ballen verstand van! Ik dacht ik ga het gewoon proberen”, aldus Harrie.
Na drie jaar bijscholing besloot Harrie dat het genoeg was geweest. “Dat biologische vonden ze bij de opleiding maar niets. Ze zijn niet een keer bij mij op het bedrijf geweest.” Daar kon Harrie overigens goed mee leven. “Het ging mij erom dat ik leerde hoe ik moest snoeien, wat je moet doen tegen insecten. Ik heb daar toch veel kennis opgedaan, ondanks dat de mensen daar niet biologisch teelden.” De teler kon zich niet voorstellen dat zijn bomen ook zo vol zouden hangen met appels als die van zijn collega’s. Na drie jaar kreeg hij zijn antwoord. “Het waren prachtige appels.” De oogst verkocht hij met succes aan natuurwinkels in de provincie.
Verbinding met de omgeving
Harrie besloot te stoppen als keurmeester en stortte zich volledig op het telersvak. Met veel passie voor de natuur en zijn product breidde hij zijn bedrijf uit tot wat het nu is: 10 hectare appels en peren. In de toekomst komen daar nog meer percelen bij. Hierbij denkt hij wel altijd aan de verbinding met de omgeving. “Ik leg momenteel een biodiversiteits-perceel aan. Rondom mijn bedrijf wil ik plekken voor de natuur creëren. Op het nieuwe perceel komen verschillende soorten bomen kriskras door elkaar te staan, met beekjes en slootjes die er tussendoor meanderen.” Op die manier hoopt Harrie meer insecten aan te trekken. Ook staan er onder andere meerdere bijenkasten op zijn land, die baat hebben bij biodiversiteit.
De boer is druk bezig met het vergroten van de biodiversiteit, en de natuur een plek geven op het bedrijf. Zo heeft hij het hele jaar door vijftien bijenvolken in de boomgaard staan en kweekt hij in zijn vrije tijd metselbijen. Ook heeft hij verschillende soorten nestkasten, waardoor er in zijn boomgaard zowel mezen als steenuilen te spotten zijn. “Daarnaast bevat een hele wand van mijn schuur 20 ingebouwde nestgelegenheden voor de grauwe vliegenvanger en de pimpelmees,” vertelt Harrie trots. “Verder heb ik een grote paddenpoel aangelegd in mijn tuin, waarin ook salamanders zitten, kortom veel biodiversiteit!”
Moeilijkste sport ter wereld
De boer ziet dat er maar weinig collega’s zijn die het aandurven om biologisch appels en peren te telen. “Het is de moeilijkste sport ter wereld”, legt Harrie uit. Het heeft te maken met de grote investering die een teler moet doen. “Als je een perceel plant, dan staat het er vijftien jaar. De grond en de bomen moet je verzorgen. Teel je bijvoorbeeld wortels die ziek worden, dan zet je de ploeg erin en dan plant je boontjes. Dat kun je niet doen met appel- en perenbomen. Ze kosten zeventig euro per stuk, die trek je er niet zomaar uit,” vertelt de teler. “Het vergt visie en verzorging.”
Resistente boomsoorten en snoeien in de zomer
Als biologische teler is het gebruik van enkele natuurlijke bestrijdingsmiddelen toegestaan. Harrie is van mening dat zolang deze mogelijkheid er is, boeren het zullen gebruiken. Zelf kiest hij liever voor het telen van resistente appelboomsoorten. “Mijn rassen zijn bestand tegen vruchtschurft, een schimmel. Daar heb ik van te voren onderzoek naar gedaan.”
Ook snoeit hij zijn bomen, in tegenstelling tot de meeste telers, voor het grootste gedeelte in de zomer. Harrie kiest ervoor in de zomer te snoeien omdat de sapstromen van de bomen op dat moment in beweging zijn. “Als je een wondje hebt, wil je dat het zo snel mogelijk geneest. Dat gaat het snelst als je zelf gezond bent,” legt de boer uit. “Tijdens het snoeien verwond je een boom en door dat in de zomer te doen, herstelt ie sneller. In de winter zijn die cellen helemaal niet actief.” De bewatering van de bomen pakt Harrie ook anders aan. In plaats van bomen van bovenaf te bevochtigen, heeft hij een irrigatiesysteem aangelegd waardoor het bewateren efficiënter verloopt. Het water komt bovendien uit zijn eigen bron. Een tweehonderd meter diepe put. “Er druppelt bij de wortels van elke boom 1,5 liter water. Dat is ongeveer twintig procent van de hoeveelheid water die ik nodig zou hebben als ik van bovenaf zou bewateren.”
De beste appel van Nederland
Toen Harrie 10 jaar geleden de prijs kreeg voor beste appel, raadde de organisator van de wedstrijd hem aan om een gesloten kringloop op te starten. Dat advies heeft hij opgevolgd: “Ik heb nul afval. Mijn rotte appels gaan naar een biologische varkensboer en daar krijg ik weer mest voor terug. Er belandt niets in de kliko.” Ook komen er regelmatig mensen uit Wageningen bij hem over de vloer om proeven te doen. Een kringloop van kennis als het ware. “Ik wil biologisch gewoon uitdragen. Het is mijn levenswerk.”
Meer weten over biologisch?
Lees hier waar je voor kiest als je biologische producten koopt, wat het verschil is tussen biologisch en biologisch-dynamisch en wat de voordelen zijn voor mens, dier en milieu!
Biologische producten zijn makkelijk te herkennen aan het Europees biologisch keurmerk (het groene ‘blaadje’).
Op de hoogte blijven? Volg Bio lekker voor je op Instagram en Facebook!